Σάββατο 17 Οκτωβρίου 2015

Περί παίδων αγωγής

 Το κακομαθημένο παιδί
του  Jean-Baptiste Greuze 

      Μουσείο Ερμιτάζ


Κάντε κλικ στις μπλε σημάνσεις 
για να δείτε 
τα σημαινόμενα κείμενα.



  


‹‹ Ἀκούετε· ἰδοὺ ἐξῆλθεν ὁ σπείρων σπεῖραι καὶ ἐγένετο ἐν τῷ σπείρειν ὃ μὲν ἔπεσεν ἐπὶ τὴν ὁδόν, καὶ ἦλθον τὰ πετεινὰ καὶ κατέφαγεν αὐτό·Καὶ ἄλλο ἔπεσεν ἐπὶ τὸ πετρῶδες, ὅπου οὐκ εἶχε γῆν πολλήν, καὶ εὐθέως ἐξανέτειλε διὰ τὸ μὴ ἔχειν βάθος γῆς, ἡλίου δὲ ἀνατείλαντος ἐκαυματίσθη, καὶ διὰ τὸ μὴ ἔχειν ῥίζαν ἐξηράνθη· καὶ ἄλλο ἔπεσεν εἰς τὰς ἀκάνθας, καὶ ἀνέβησαν αἱ ἄκανθαι καὶ συνέπνιξαν αὐτό, καὶ καρπὸν οὐκ ἔδωκε· καὶ ἄλλο ἔπεσεν εἰς τὴν γῆν τὴν καλήν καὶ ἐδίδου καρπὸν ἀναβαίνοντα καὶ αὐξανόμενα, καὶ ἔφερεν ἓν τριάκοντα καὶ ἓν ἑξήκοντα καὶ ἓν ἑκατόν. καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς· Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω. ›› Κατά  Μάρκον , κεφ. 4, 3-9

Την  παραβολή του καλού σπορέα (Tares) την συναντάμε και στα τρία συνοπτικά Ευαγγέλια: Κατά Ματθαίον,  κεφ. 13, 4-9 και Κατά Λουκάν, κεφ. η', 5-15. Πρόκειται για εσχατολογική  παραβολή  του Ιησού (ὅτι Ὑμῖν δέδοται γνῶναι τὰ μυστήρια τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν)  που μπορούμε να τη συσχετίσουμε όμως με το  Περί παίδων αγωγής του  Πλουτάρχου  (45 -120 μ.X.). 

 Ο Πλούταρχος διαπιστώνει ότι για την τελείωση του ανθρώπου πρέπει να συνυπάρξουν η φύση, ο λόγος και το έθος δηλαδή η συνήθεια, γενικά το ήθος. Καλεί  το λόγο μάθηση, το έθος  άσκηση που υπάρχουν στη φύση του  ανθρώπου, η πρόοδος στη μάθηση,  η ορθή χρήση στη μελέτη και οι εκτροπές από αυτήν σε όλα. Και κατά τον Αριστοτέλη: τριν δεν παιδεία, φύσεως, μαθήσεως, σκήσεως.


 ‹‹ καθ’ ὃ δ’ ἂν λειφθῇ* τούτων, κατὰ τοῦτ’ ἀνάγκη χωλὴν γίγνεσθαι τὴν ἀρετήν. ἡ μὲν γὰρ φύσις ἄνευ μαθήσεως τυφλόν, ἡ δὲ μάθησις δίχα φύσεως ἐλλιπές, ἡ δ’ ἄσκησις χωρὶς ἀμφοῖν** ἀτελές. ὥσπερ δ’ ἐπὶ τῆς γεωργίας πρῶτον μὲν ἀγαθὴν ὑπάρξαι δεῖ τὴν γῆν, εἶτα δὲ τὸν φυτουργὸν ἐπιστήμονα, εἶτα τὰ σπέρματα σπουδαῖα, τὸν αὐτὸν τρόπον γῇ μὲν ἔοικεν ἡ φύσις, γεωργῷ δ’ ὁ παιδεύων, σπέρματι δ’ αἱ τῶν λόγων ὑποθῆκαι καὶ τὰ παραγγέλματα. ταῦτα πάντα διατεινάμενος ἂν εἴποιμ’ ὅτι συνῆλθε καὶ συνέπνευσεν εἰς τὰς τῶν παρ’ ἅπασιν ᾀδομένων ψυχάς, Πυθαγόρου καὶ Σωκράτους καὶ Πλάτωνος καὶ τῶν ὅσοι δόξης ἀειμνήστου τετυχήκασιν.››  (Περὶ παίδων ἀγωγῆς C.) 

Σ΄ όποιο από αυτά υστερήσει η φύση ( τα φυσικά χαρίσματα) χωρίς μάθηση είναι τυφλή, η μάθηση πάλι χωρίς φύση είναι ελλιπής και η άσκηση χωρίς αυτά τα δυο είναι ατελής. Όπως ακριβώς με τη γεωργία είναι ανάγκη κατά πρώτον να υπάρξει γόνιμη γη, έπειτα ειδήμων καλλιεργητής, έπειτα εξαίρετα σπέρματα κατά τον ίδιο τρόπο η μεν φύση (τα φυσικά χαρίσματα) μοιάζει με τη γη,  ο παιδαγωγός με το γεωργό και οι διδασκαλίες και τα παραγγέλματα με σπέρμα. Όλα αυτά θα μπορούσα να ισχυριστώ οτι συγκεντρώθηκαν και συνέπεσαν αρμονικά στις ψυχές των πολυθρύλητων απ΄όλους Πυθαγόρα, Σωκράτη και Πλάτωνα και όσων άλλων έχω γνωρίσει αιώνια δόξα.

* Το  λειφθῇ του ρήματος λείπομαι και και όχι του ρ. λαμβάνω με τη σημασία του υπολείπομαι, υστερώ σε κάτι, χρειάζεται κάτι παραπάνω.
*ἀμφοῖν γενική δυαδικού αριθμού= χωρίς και τα δυο, δηλ. τη φύση και τη μάθηση. Στον Όμηρο  συναντούμε το άμφω στην ονομαστική και την αιτιατική πτώση, ενώ στη αττική διάλεκτο έχουμε το αμφον  σε γενική και δοτική πτώση.