Πάντων δεινότατον η διαβολή



 -Πάντων δεινότατόν εστι η διαβολή, Λυσίας
-Φοβού τας διαβολάς κάν ψευδείς ώσιν, Ισοκράτης
 -Εν σκότω τεχνωμένων. Αντιγόνη, Σοφοκλής

Η συκοφαντία, Μουσείο Οφίτσι Φλωρεντίας.

-Κ' αν θεραπεύση το έλκος ο δεδηγμένος* η ουλή μενεί της διαβολής, Πλούταρχος

-Εκ της διαβολής η λοιδωρία εκ δε ταύτης η μάχη. Αριστοτέλης

Συνθέτοντας το 1494 τον πίνακα De Calumnia (περί διαβολής) ο Σάντρο Μποττιτσέλλι ακολούθησε τα κείμενα του Λουκιανού Εικόνες και μη ραδίως (ευκόλως) πιστεύειν τη διαβολή.

Ένας νέος σύρεται εμπρός στο βασιλιά Μίδα από τη Συκοφαντία (διαβολή) που τη συνοδεύουν η Απάτη, η Δολιότητα και ο Φθόνος. Η Άγνοια και η Υποψία ψιθυρίζουν στα γαϊδουρινά* αυτιά του βασιλιά που συμβολίζουν την κακή συνείδηση του δικαστή. Αριστερά είναι η Τιμωρία (Μετάνοια) τυλιγμένη στα μαύρα και η Αλήθεια αγνή και γυμνή με προεκτεινόμενο το δείκτη του δεξιού της χεριού και το βλέμμα της στραμένο προς τον ουρανό.

Κατά τον Λουκιανό, περιγράφοντας τον πίνακα του Απελλή, η Μετάνοια παρουσιάζεται μαυροφορεμένη και κατασπαραγμένη, δακρύουσα και υποβλέπουσα μετ΄αιδούς πάνυ (με ντροπή μεγάλη) την Αλήθεια. Από την άλλη πλευρά πλησιάζει η Συκοφαντία, γυναίκα υπερβολικά όμορφη, γεμάτη θέρμη και ενθουσιασμό, σαν να δείχνει τη λύσσα και την οργή της. Προηγείται άνδρας (Φθόνος) ωχρός και άσχημος που μοιάζει να έχει γίνει σκελετός από μακρόχρονη κακία και ασθένεια. Οι άλλες δύο γυναίκες που προτρέπουν, ντύνουν και στολίζουν τη Διαβολή είναι η Επιβουλή (Δολιότητα) και η Απάτη. Ο Μίδας παρίσταται με τεράστια αυτιά (παμμεγέθη) και προτείνει το χέρι του προς την Διαβολή που κρατάει αναμμένο δαυλό, ενώ ο νέος που σύρεται από τα μαλλιά με τα χέρια του προς τον ουρανό επικαλείται ως μάρτυρες τους Θεούς.

Ο Απελλής συκοφαντήθηκε από τον ομότεχνό του Αντίφιλο, ότι συμμετείχε στη συνωμοσία του Υπάρχου Θεοδότα στην Τύρο, αν και ο Απελλής δεν είχε δει ποτέ την Τύρο. Ο Πτολεμαίος ο Σωτήρ χωρίς καν να σκεφτεί ότι ο Αντίφιλος ήταν αντίτεχνος του Απελλή ούτε ότι ένας ζωγράφος δεν μπορεί να κάνει και πολλά για τέτοια προδοσία και μάλιστα ένας ζωγράφος που είχε ευεργετηθεί από αυτόν, χωρίς ούτε καν να εξετάσει αν ο Απελλής πήγε στη Τύρο, τον φυλάκισε για τα περαιτέρω. Ο Απελλής* τελικά σώθηκε ύστερα από παρέμβαση ισχυρών τότε παραγόντων για να μας αποδώσει κι αυτή τη θαυμάσια σύνθεση.

Οι συκοφαντούμενοι, συνεχίζει ο Λουκιανός, φονεύονται, όπως και όσοι κοιμούνται σε πόλη που κυριεύεται τη νύχτα, γιατί πάντα ο συκοφαντούμενος αγνοεί τι σχεδιάζεται εναντίον του πάντα μέσα σε ένα οικείο περιβάλλον. Ό,τι είναι κοντά και μέσα στα πόδια μας δεν το βλέπουμε σαν να μη μας ενοχλεί, ενώ φοβόμαστε αυτό που είναι μακριά και εξαιρετικά απόμακρο. Γενικά, κανείς δεν θα τολμούσε να διαβάλει τον εχθρό του, γιατί τότε η κατηγορία δεν γίνεται πιστευτή, αφού η αιτία της είναι φανερή.

* Μτχ παρακειμένου του δάκνω= κεντρίζω.
* Κατά την ηπιότερη εκδοχή του μύθου ο βασιλιάς της Φρυγίας Μίδας, στο μουσικό αγώνα μεταξύ Απόλλωνα και Μαρσύα εφευρέτη του φρύγιου αυλού, πήρε το μέρος του δεύτερου. Τότε ο Απόλλων για να τον σωφρονήσει τού έκανε γαϊδουρινά αυτιά για να ακούει καλλίτερα .

* Ο Απελλής ζωγράφος του 4ου αιώνα π.Χ διετέλεσε επίσημος ζωγράφος στη Μακεδονική αυλή επί Φιλίππου και Μεγάλου Αλεξάνδρου.